دکتر حدادعادل در همایش «تصحیح و تحقیق نسخه‌های خطی ایران»:
ایران صاحب گنجینه‌ای عظیم از میراث مکتوب است
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، کتابخانه مجلس، همایش بین‌المللی تحقیق و تصحیح نسخه‌های خطی ایران را با همکاری انجمن علمی تحقیق و تصحیح نسخه‌های خطی، روز، شانزدهم آبان ماه ۱۴۰۳ در تالار شهید مدرس موزه مجلس برگزار کرد.
غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در این همایش گفت: مفتخرم که در این فضای تاریخی و در چنین مجلسی حضور پیدا کرده‌ام، از اینکه چند سالی این سنت تعطیل شده بود و این رسم دوباره احیا شده است، به دلیل اهمیتی که برای این امر قائل هستم، استقبال کردم.
وی افزود: علقه من به این کتابخانه از سال ۱۳۴۲ شروع شده است. آن زمان من عضو کتابخانه مجلس شدم و کتاب‌هایی را به امانت گرفتم. هنوز نام من در برگ امانت این کتابخانه هست. الحمدلله کتابخانه رشد کرده و امیدوارم که ساختمان جدید بر فایده‌مندی کتابخانه بیفزاید.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی بیان کرد: هویت هر ملتی با میراث فرهنگی آن ملت شناخته می‌شود. میراث بر دو بخش مکتوب و نامکتوب تقسیم می‌شود که میراث نامکتوب شامل بناهای تاریخی، بناهای ماقبل تاریخ، آثار باستانی ماقبل تاریخ، زبان، ضرب‌المثل‌ها، حکایت‌ها، ترانه‌ها، افسانه‌های رایج، آداب و سنت‌ها است. اما کتاب میراث فرهنگی مکتوب است که در بین این نشانه‌ها ارزش هیچکدام به پای میراث مکتوب نمی‌رسد، چون تفکر و جهان‌بینی یک ملت را تبیین می‌کند.
حداد عادل در ادامه گفت: اگر هر ملتی بخواهد گذشته و راهی را که طی کرده است، بشناسد، نمی‌تواند نسبت به میراث مکتوب خود بی‌اعتنا باشد؛ خصوصاً ایران که صاحب گنجینه‌ای عظیم از میراث مکتوب است. سابقه میراث مکتوب ما بسیار طولانی است.
وی افزود: من سالی یک بار به هند سفر می‌کنم، می‌توانم بگویم که در حدود یک میلیون نسخه خطی فارسی در کتابخانه‌های هند موجود است. در هر کتابخانه بزرگ دنیا که پا بگذارید، افتخارشان این است که چقدر نسخه خطی فارسی دارند. نسخه خطی فارسی برای کتابخانه‌های دنیا معنا دارد و ملت ایران چنین سابقه‌ای در علم و دانش و معرفت دارد. شاید کسانی معتقد باشند که گذشته تاریخ مصرفش گذشته است، این افراد گذشته را مادون می‌دانند، اما ما چنین تفکری نداریم. گرچه دایره علوم تجربی وسیع‌تر شده است، معتقدیم تاریخ‌مصرف فکر، اندیشه و عقل نمی‌گذرد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی بیان کرد: علوم انسانی از جمله ادبیات، نییازمند شناخت و فهم بالایی از سایر علوم نیز هست؛ مثلا برای فهم ادبیات باید با علوم دیگر آشنا بود. ما نمی‌توانیم با گذشته وداع کنیم، حتی لجوج‌ترین افراد محتاج این هستند که بدانند پیشینیان چگونه فکر می‌کنند. مصححان نسخ خطی کار بسیار مهمی می‌کنند. تصحیح نسخه خطی کار بسیار دشواری است؛ هنر، مهارت، دانش، صبر و حوصله باید در فرد جمع شود تا به کار تصحیح نسخ خطی بپردازد.
حدادعادل در ادامه گفت: مصحح اول باید کاغذ را بشناسد، از جلد به نکاتی پی ببرد، خط را بشناسد. تنها چشم بصیر و خبیر، خط و رسم‌الخط را تشخیص می‌دهد. دستور زبان و واژگان هم هزار فوت و فن دارد. مصحح باید آگاه باشد که در چه کتاب‌هایی باید رسم‌الخط را به امروز برگرداند و در کجاها نباید این کار را بکند. فهرست‌نویسی نیز نکات مربوط به خود را دارد. ظرافت زیاد است و مهم‌تر از اینها احاطه به موضوع کتاب است.
وی افزود: این هنر و تخصص بعد از اختراع صنعت چاپ در کشور ما شروع شد. بزرگانی مانند مجتبی مینوی، اقبال آشتیانی، ایرج افشار و… بسیار در این زمینه کار کردند و اگر امروز به گذشته خودمان می‌بالیم، مدیون کسانی هستیم که سربازان گمنام ایران هستند. مرحوم مینوی در ترکیه رایزن فرهنگی بود، هزار نسخه خطی را از کتابخانه‌های مختلف دیده بود، انتخاب کرده بود و با وسایل هفتاد سال قبل عکسبرداری و فیلمبرداری کرده و به دانشگاه تهران اهدا کرده است که بسیاری از این گنجینه هنوز تصحیح نشده باقی مانده است.
وی در پایان تاکید کرد: این امر مهم نباید در فرهنگ و معارف ما فراموش شود. باید به دیگران بفهمانیم که ملت ایران چه گذشته باشکوهی داشته است و چه آینده باشکوه‌تری خواهد داشت.
تصاویر
نظر دهید